Print 
PDFដោយ តាំង សារ៉ាដា
2011-10-14
អ្នកនិពន្ធសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ល្បីឈ្មោះម្នាក់អំពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសង្គ្រាមក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងក្នុងឥណ្ឌូចិន បានផ្ដល់អនុសាសន៍ថា ដើម្បីឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គោរពកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ទៅបាន លុះត្រាមានការជំរុញដ៏ខ្លាំងក្លាណាមួយដល់ក្រុមប្រទេសជាម្ចាស់ហត្ថលេខីឲ្យដាក់សម្ពាធដល់រដ្ឋាភិបាល។
អ្នកស្រី អេលីហ្សាប៊ែត បេកឃឺរ៍ (Elizabet Baker) ដែលជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅ When The War Was Over ដែលមានន័យថា "ពេលសង្គ្រាមរលត់ទៅ" បានថ្លែងថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា នៅមិនទាន់មានរូបរាងពិតប្រាកដនៅឡើយទេ ដោយសារការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស នៅខ្វះចន្លោះប្រហោងជាច្រើន។
អ្នកស្រីបន្តថា ដើម្បីឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា យកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះប្រកបដោយ
ប្រសិទ្ធភាពនោះ លុះត្រាតែមានការជំរុញបន្ថែមទៀតដល់បណ្ដាប្រទេសដែលជាម្ចាស់ហត្ថលេខីឲ្យដាក់សម្ពាធបន្ថែមទៅលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។«ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងឡាយគួរត្រូវស្វែងរកយុទ្ធសាស្ត្រដោយខ្លួនឯងក្នុងការជំរុញឲ្យស្ថាប័នអន្តរជាតិទាំងអស់ជួយគិតគូរដល់កម្ពុជា និងទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលនៃបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនដែលបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ត្រូវតែជជែកផ្នែកការទូតជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលកម្ពុជាខ្លួនឯងមានភារកិច្ច និងត្រូវតែទទួលខុសត្រូវក្នុងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ម្យ៉ាងវិញទៀតក៏ត្រូវជំរុញថែមទៀតដល់ភ្នាក់ងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា ឲ្យរួមគ្នាទទួលខុសត្រូវក្នុងបញ្ហានេះ»។
កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ក្នុងទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ដែលមានបណ្ដាប្រទេសចំនួន ១៩ ចូលរួមចុះហត្ថលេខាមានសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា អង់គ្លេស បារាំង ថៃ ឡាវ វៀតណាម និងបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនទៀត រួមទាំងកម្ពុជា ខ្លួនឯងផង។
កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ គឺជាការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់បណ្ដាប្រទេសជាច្រើនក្នុងការជ្រោមជ្រែងឲ្យកម្ពុជា មានឡើងវិញនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងច្បាប់ សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បន្ទាប់ពីកម្ពុជា រងការញាំញីដោយការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ប៉ុល ពត។
លទ្ធផលនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបាននាំមកនូវការដកកងទ័ពវៀតណាមជាង ១០ម៉ឺននាក់ចេញពីកម្ពុជា ការបោះឆ្នោតសកលនៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ហើយកម្ពុជា ក៏បានដាក់បញ្ចូលគោលការណ៍សំខាន់ៗនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួន ក្រោយពីកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរក្រហម និងរបបកុម្មុយនិស្តនៃរដ្ឋកម្ពុជា។
គោលការណ៍សំខាន់ៗទាំងនោះ រួមមានការប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រព័ន្ធតុលាការឯករាជ្យ យកច្បាប់ជាធំ។ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលអំពីដំណើរការសិទ្ធិមនុស្សនិយាយថា ឧបសគ្គដ៏ធំបំផុតសម្រាប់ការរីកលូតលាស់នៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងច្បាប់នៅកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេល ២០ឆ្នាំមកនេះ គឺដោយសារភាពខកខានមិនបានធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធតុលាការឯករាជ្យ។
អ្នកវិភាគឯករាជ្យអំពីស្ថានការណ៍នយោបាយ និងវិស័យច្បាប់នៅកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមប្រទេសអ្នកផ្ដល់ជំនួយដល់កម្ពុជាជាច្រើន ព្រងើយកន្តើយក្នុងការជំរុញឲ្យមានប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ឯករាជ្យនៅកម្ពុជា។
«ពីដើមៗនៅអឺរ៉ុប តែកាលណាគេច្បាំងហើយ គេធ្វើច្បាប់។ គេថា អ្នកច្បាំងបំផ្លាញអ្នកច្បាប់កសាង ហើយគឺឲ្យមានច្បាប់ទម្លាប់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ហើយអ្នកអនុវត្តហ្នឹងគឺចៅក្រមត្រូវឯករាជ្យឲ្យគេទុកចិត្តបាន។ ព្រោះតែកាលណាចៅក្រមនៅក្រោមរណបរដ្ឋាភិបាល ឬអ្នកដឹកនាំហើយ អាហ្នឹងគឺថា មិនបានអនុវត្តច្បាប់ ឬដាក់ទណ្ឌកម្មអ្នកដែលប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងច្បាប់ហ្នឹងមិនមានប្រសិទ្ធភាពទេ»។
នៅក្នុងឧបសម្ពន្ធទី៥ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស បានចែងយ៉ាងច្បាស់ថា កម្ពុជាត្រូវបង្កើតអង្គតុលាការមួយឯករាជ្យ ដែលត្រូវមានអំណាចដាក់ឲ្យអនុវត្តនូវបណ្ដាសិទ្ធិដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា ទម្រង់ដឹកនាំនៅកម្ពុជា នៅបន្តអនុវត្តតាមស្តង់ដារកុម្មុយនិស្តនៅឡើយ គឺបុគ្គលិករាជការស៊ីវិល យោធា នគបាល មេធាវី ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាទាំងអស់សុទ្ធសឹងជាសមាជិករបស់គណបក្សកាន់អំណាច។
លោកថ្លែងថា ការចងក្រងរចនាសម្ព័ន្ធបែបនេះនឹងមិនអាចនាំឲ្យកម្ពុជា មានប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ប្រកបដោយភាពស្អាតស្អំនោះឡើយ ៖«យើងនៅតែរចនាសម្ព័ន្ធកុម្មុយនិស្តចាស់ហ្នឹង គឺចៅក្រមត្រូវបង្ខំខ្លួនចូលបក្ស ហើយតាមបក្សបញ្ជា ម្ល៉ោះហើយអត់ឯករាជ្យទៅធ្វើអីកើត ហើយពេលមានការប្ដឹងផ្ដល់ទៅអ្នកមានអំណាចឈ្នះជានិច្ច។ ខ្ញុំថា គន្លឹះនៅត្រង់ហ្នឹង ការកែទម្រង់គឺនៅត្រង់ហ្នឹង។ ប៉ុន្តែអត់បានចាប់អារម្មណ៍ គ្រាន់តែច្បាប់លក្ខន្តិកៈច្បាប់រៀបចំ តុលាការឃើញគេបណ្តែតៗរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃដោយសារអី? ២០ឆ្នាំហើយ តើមាននរណាលើកទេថា ត្រង់ហ្នឹង គន្លឹះត្រង់ហ្នឹងបរាជ័យ ឬក៏ខ្វះខាត?»។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេឃើញកម្ពុជាបានរីកចម្រើននូវចំណុចមួយចំនួនដែរ តាមរយៈការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសនេះ ដូចជាមានជំនួយបរទេសសម្រាប់ជួយស្ដារកម្ពុជាឡើងវិញតាមរយៈការអំពាវនាវរបស់បណ្ដាប្រទេសជាម្ចាស់ហត្ថលេខី ដែលជំនួយនោះមានការកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់ពី ៥០០លានដុល្លារ ដល់ ១ពាន់លានដុល្លារក្នុង១ឆ្នាំៗ។
ទន្ទឹមនឹងគ្នានេះដែរ គេឃើញមានការរីកចម្រើនលើវិស័យមួយចំនួនផងដែរ ដូចជាវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងលក្ខណៈមានកម្រិត។
អ្នកនាំពាក្យនៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍ថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៨ មក កម្ពុជាបានពុះពារក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់ខ្លួនតាមរយៈការពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់ចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា និងមេធាវី ព្រមទាំងមានការបង្កើតសាលាបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈចៅក្រមផងដែរ។
លោកបន្តថា ការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធតុលាការនេះ ត្រូវមានការអត់ធ្មត់ និងមានការចូលរួមពីមជ្ឈដ្ឋានទាំងអស់ ៖ «នីតិរដ្ឋមួយមាត់សរសេរនៅលើក្រដាសស្រួលនិយាយ ស្រួលថាណាស់ហើយអ្នកនិយាយដើម្បីយកអ្វីដែលគ្មានសមានចិត្តមកលើការប្រឹងប្រែងរបស់ប្រជាជាតិខ្មែរ។ ក៏ប៉ុន្តែចំពោះអ្នកធ្វើវិញ គឺយើងបានចាប់ផ្ដើម ជាពិសេសហ្នឹងគឺចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៨ មក គឺក្រោយព្រឹត្តិការណ៍នៃការប្រជែងអំណាចយោធាហ្នឹង យើងឃើញថា ចាប់តាំងពីពេលហ្នឹងមកទើបយើងរៀបចំប្រព័ន្ធតុលាការរបស់យើងបានតាមរយៈការធ្វើកំណែទម្រង់ការពង្រឹងសមត្ថកិច្ច និងពង្រឹងសមត្ថភាពនៃមន្ត្រីយុត្តិធម៌ដែលធ្វើការជាមួយនោះ។ អានេះហើយដែលយើងខំប្រឹងប្រែង ហើយយើងបានប្រឹងប្រែងប៉ុណ្ណឹង»។
ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា ដើម្បីឲ្យសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស ទទួលជោគជ័យទៅបាន លុះត្រាកម្ពុជាអនុម័តនូវច្បាប់សំខាន់ៗចំនួនបី ដែលនៅសេសសល់ ដូចជាច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃប្រព័ន្ធតុលាការ ច្បាប់ស្ដីពីលក្ខន្តិកៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា និងច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្ម ច្បាប់ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម។
ច្បាប់ទាំងបីនេះជាគន្លឹះដ៏សំខាន់បំផុតសម្រាប់ដំណើរការប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងឯករាជ្យនៃស្ថាប័នយុត្តិធម៌របស់កម្ពុជា ប្រកបដោយការជឿទុកចិត្តពីប្រជាពលរដ្ឋ និងសហគមន៍អន្តរជាតិ ហើយអ្វីដែលសំខាន់លើសពីនោះទៀត គឺមិនត្រូវឲ្យមានការជ្រៀតជ្រែកឥទ្ធិពលនយោបាយពីរដ្ឋាភិបាល និងគណបក្ស។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិនិយាយថា រយៈពេល ២០ឆ្នាំក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស កម្ពុជានៅតែអន់ថយខាងប្រព័ន្ធតុលាការ និងដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដដែល។
នាយកប្រតិបត្តិសម្រាប់កិច្ចការតំបន់អាស៊ីប្រចាំអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានថ្លែងនៅការិយាល័យធំរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១១ ថា កម្ពុជាមានបញ្ហាខាងការគោរពច្បាប់ និងគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
«កម្ពុជាមិនមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ ប្រទេសដែលមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទៅបានលុះត្រាតែមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ដែលគ្មានការគំរាមកំហែង បំភិតបំភ័យក្នុងថ្ងៃបោះឆ្នោត ឬមុនពេលបោះឆ្នោត។ ប្រទេសដែលមានប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវមានសេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ មានស្ថាប័នឯករាជ្យ ដូចជាគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងមានច្បាប់ស្ដីពីការបង្កើតគណបក្សនយោបាយដ៏ត្រឹមត្រូវ។ ចំណុចទាំងនេះយើងមិនឃើញមានក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ»។
កម្ពុជាកន្លងមកតែងប្រារព្ធថ្ងៃចុះកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ហើយរាល់ស្ថាប័នរដ្ឋទាំងអស់ត្រូវឈប់សម្រាកមួយថ្ងៃ។ ក្រោយមករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លប់ថ្ងៃប្រារព្ធកិច្ចព្រមព្រៀងនេះចោល។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាមិនចាំបាច់គោរពតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ទៀតទេ ពីព្រោះកម្ពុជាមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនហើយ។ ប៉ុន្តែគណបក្សប្រឆាំង និងក្រុមសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន មិនបានយល់ស្របនឹងការយល់ឃើញរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីនេះទេ។ ពួកគេយល់ឃើញថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស នៅតែជាឯកសារ ឬធម្មនុញ្ញដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមមានបញ្ហានីតិរដ្ឋ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងបញ្ហាព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាងកម្ពុជា៕
0 comments:
Post a Comment