សៀវភៅមេដឹកនាំជាតិខ្មែរភាគទី១

សៀវភៅមេដឹកនាំជាតិខ្មែរភាគទី១ និពន្ធដោយលោក សម សេរី ហៅ ស ធម្មរង្សី ប្រធានរណសិរ្សរំដោះជាតិខ្មែរ
នេះជាគោលបំណងរបស់លោក សម សេរី ក្នុងការនិពន្ធសៀវភៅនេះ៖

ដើម្បីព្យាបាលជំងឺ វេជ្ជបណ្ឌិត ចាំបាច់ត្រូវតែស្គាល់រោគសញ្ញាពិត។ យ៉ាងណាមិញ ដើម្បីរកវិធីកែបញ្ហាសង្គមខ្មែរ យើងរាល់គ្នា ជាអ្នកដឹកនាំ មានការខ្វាយខ្វល់ ចំពោះអាយុជីវិតរបស់ប្រទេសជាតិ ត្រូវតែស្គាល់ដល់ ឬសគល់ នៃបញ្ហា សិក្សាគាស់កកាយ រកឱ្យឃើញការពិត ជាដើមចម។ អ្នកនិពន្ធព្យាយាមតាំងចិត្ត ជាកណ្តាល តែថា ការសិក្សារកនូវអ្វីដែលពិត រមែងប៉ះដល់តួអង្គណាមួយ ដោយជៀសមិនរួច ដូចភាសិតខ្មែរ ពាក្យពិតរែងរឹង ស្រារែងស្រវឹង មិនសូវជា។  ការសិក្សារកការពិត មិនគ្រាន់តែជាមធ្យោបាយឱ្យយើងអានរកវិធីកែខែបញ្ហាជាតិប៉ុណ្ណោះទេ តែនឹងជួយឱ្យយើងអាចនាំមកនូវយុត្តិធម៌ ដល់អ្នកដែលបានបាត់បង់ជីវិតទៅ និងដល់សង្គមជាតិទៀតផង។ ព្រោះថា នៅក្នុងសង្គមខ្មែរយើង អ្នកចាញ់ហើយស្លាប់តែងតែខុស ឯអ្នករស់ហើយឈ្នះ ទោះមានកំហុសធ្ងន់ធ្ងរកម្រិតណា រមែងកែខ្លួនលាក់កំហុស យកត្រូវជានិច្ច។ បញ្ហាបែបនេះ កើតមានក្នុងសង្គមខ្មែរយើង ជារៀងដរាបមក ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យពូជសាសន៍ខ្មែរ ចុះអន់ខ្សោយស្ទើរផុតពូជដូចសព្វថ្ងៃ។

 ម្យ៉ាងទៀត ការចងក្រងសៀវភៅនេះ ជាឯកសារ ដើម្បីបណ្តុះគំនិត សិស្ស និស្សិត ប្រជាជាតិខ្មែរ ឱ្យក្លាយទៅជាមេដឹកនាំដ៏ល្អមួយដោយខ្លួនឯង សម្រាប់សង្គមជាតិខ្មែរ នាពេលអនាគត ក្នុងបំណងចង់ឱ្យ មាតុភូមិយើង សម្បូរដោយមេដឹកនាំល្អៗ មានប្រសិទ្ធិភាព មានគំនិតស្នេហាជាតិពិតៗ គ្រប់ស្រទាប់នៃសង្គម។ សង្គមជាតិមួយ សម្បូរដោយមេដឹកនាំល្អ គ្រប់ស្ថាប័នជាតិ នឹងធ្វើឱ្យសង្គមនោះ មានការរីកចម្រើន ជឿនលឿនយ៉ាងប្រាកដ។ សម័យអង្គរ ជាឧទាហរណ៍ សម្រាប់យើងជាខ្មែរ យកមកធ្វើការសិក្សា។ ព្រះពុទ្ធអង្គបានទូន្មានទុកថា ម្នាលភិក្ខុ ភិក្ខុនី ឧបាសក ឧបាសិកាទាំងឡាយ សម័យការណា មានព្រះរាជា (មេដឹកនាំ) ល្អ សម័យនោះ នាម៉ឺនមន្ត្រីក៏ប្រកបដោយធម៌ មេឃដីខ្យល់ អាកាសធាតុក៏ល្អ ការបង្កបង្កើនផល ក៏បានផលល្អ ប្រជានិករ ក៏រស់បានសុខក្សេមក្សាន្ត ទៅតាមនោះដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញ សម័យកាលណាមានព្រះរាជា (មេដឹកនាំ) មិនល្អ សម័យកាលនោះ នាម៉ឺនមន្ត្រីក៏មិនប្រកបដោយធម៌ មេឃដីខ្យល់អាកាសធាតុ ក៏ប្រែប្រួលមិនទៀងទាត់ នាំឱ្យមានទឹកជំនន់រាំងស្ងួតហួតហែងខុសប្រក្រតី ការបង្កបង្កើនផល ក៏មិនបានផលល្អ ម្ហូបអាហារសម្បូរដោយជាតិពុល ប្រជានិករ ក៏មានរោគាជំងឺ ឈឺថ្កាត់ប្លែកពីប្រក្រតី និងរស់ដោយការលំបាកក្រីក្រ អត់ឃ្លាន ភ័យខ្លាច ល្ងង់ខ្លៅ ថោកទាប យ៉ាប់យ៉ឺន ទៅតាមនោះដែរ។  ផ្អែកតាមព្រះសូត្រនេះ យើងអាចប្រៀបធៀបបានយ៉ាងងាយ ចំពោះសង្គមខ្មែរសព្វថ្ងៃនេះ ថាយ៉ាងណា?។

  
អ្នកនិពន្ធ មិនហ៊ានអះអាងថាឯកសារវិភាគទានដ៏ស្តួចស្ដើងនេះ ជាតម្រាដ៏មានប្រសិទ្ធិភាពមួយ ញ៉ាំងឱ្យយើង គ្រប់គ្នាពិតជាក្លាយទៅជាអ្នកដឹកនាំខ្មែរ ដ៏ល្អនោះទាំងស្រុងបានឡើយ។ តែវាអាស្រ័យលើ ឆន្ទៈរបស់យើងគ្រប់រូបក្នុងការប្រតិបត្តិ និងការដាក់ធុរៈចិត្ត កាយបម្រើជាតិ នោះមានកម្រិតមុតមាំប៉ុណ្ណា។ អ្នកនិពន្ធ មិនបានអធិប្បាយឱ្យបានក្បោះក្បាយលំអិតពីរបៀបដឹកនាំទេ គ្រាន់តែផ្តល់គំនិតគោលៗ ពីរបៀបដឹកនាំ និងគ្រឹះសំខាន់ៗខ្លះជាគំនិត ដល់លោកអ្នកអានយកទៅសិក្សាស្រាវជ្រាវបន្ថែម ឱ្យបានដល់ជម្រៅពុទ្ធិទៀតចុះ។ អ្វីជាគោលដៅ ក្នុងភាគទី១ នៃសៀវភៅនេះ អ្នកនិពន្ធចង់ផ្តោតលើការបណ្តុះឆន្ទៈ ជាតិនិយមដល់កុលបុត្រ កុលធីតាខ្មែរ ឱ្យភ្ញាក់រឭក គិតគូររំដោះប្រទេសយើងដោយខ្លួនឯង មិនចាំបាច់ដេកចាំសង្ឃឹមបុគ្គលអស្ចារ្យ ឬរង់ចាំអ្នកមានបុណ្យណាឡើយ។ ព្រោះថាអ្នកមានបុណ្យ ដែលខ្មែរភាគច្រើនកំពុងដេកសង្ឃឹមនោះ ជាការសង្ឃឹមមេឃ សង្ឃឹមខ្យល់តែប៉ុណ្ណោះ។ នៅប្រទេសខ្មែរ ពួកមេត្រួតត្រា មិនដែលបានបណ្តុះឆន្ទៈខ្មែរ ឱ្យនឹកចង់ក្លាយខ្លួនជាមេដឹកនាំសោះឡើយ។ លើសពីនេះគេងតែងពង្វក់ខ្មែឬ ឱ្យរស់លុះលង់ ក្នុងឧបាយកលបោកប្រាស ភូតភរ គ្មានការពិត។ ផ្ទុយទៅវិញ នៅបស្ចឹមប្រទេស គេតែងបណ្តុះលើកទឹកចិត្តពលរដ្ឋគេទាំងអស់ ឱ្យមានចំណេះដឹង ឱ្យមានឆន្ទៈធ្វើជាមេដឹកនាំគ្រប់ៗគ្នា។ សហរដ្ឋអាមេរិកជាឧទាហរណ៍ស្រាប់ ទើបចាប់កំណើតត្រឹមជាង ២០០ឆ្នាំសោះ ប្រទេសនេះអាចសាងខ្លួនជាមហាអំណាចត្រួតពិភពលោកនេះបាន ក៏ព្រោះតែគេដឹកនាំប្រជាជាតិគេ តាមមាគ៌ាដែលប្រកាន់ការពិត (សច្ចៈ)​ នេះ និងផ្អែកលើប្រយោជន៍ជាតិ ជនរួមជាតិជាគោលធំចំបងខ្ពង់ខ្ពស់ ជាងប្រយោជន៍បុគ្គល។ តាមគ្រឹះនៃប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាព សមភាពពិត របស់ពលរដ្ឋនេះឯង គ្មានបុគ្គលណា មានបុព្ធសិទ្ធិនៅក្រៅច្បាប់អង្គុយលើច្បាប់ឡើយ គ្រប់ៗគ្នាត្រូវតែស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់រដ្ឋតែមួយ ដែលខុសស្រឡះ រដ្ឋធម្មនុញ្ញខ្មែរបែរជាមាន ខមាត្រាចែងថា បុគ្គលពូជពង្ស ស្ថាប័ននេះ មិនអាចប៉ះពាល់រិះគន់បានដាច់ខាត (សូមអានរដ្ឋធម្មនុញ្ញរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជំពូកទី មាត្រាទី៧ វគ្គខណ្ឌទី៣)។ តើបុគ្គលនៃក្រុមគ្រួសារនោះ ធ្វើអ្វីមិនខុសរហូតឬ? នេះជាទង្វើបង្វែងដាន ខ្វះការទទួលខុសត្រូវក្នុងភាពជាមនុស្ស និងរឹតតែមិនសាកសមជាមអ្នកដឹកនាំមានទសពិធរាជធម៌នោះទៅទៀត។

ព្រះពុទ្ធបានទូន្មានប្រដៅយើងឱ្យរស់នៅក្នុងភាព ភ្លឺស្វាងនៃពុទ្ធិ និងបញ្ជា ដោយផ្អែកតាមគោលការណ៍ កម្ម ផល វៀរចាក អវិជ្ជា។ មានន័យថា មិនជឿជាតិដទៃងាយដោយខ្វះការពិចារណាតាមហេតុ ផល។ បើយើងធ្វើអំពើយ៉ាងណា នឹងទទួលមកវិញនូវផលបែបនោះ ឬអាចថា បើយើងដាំពោត ផលបានមកវិញជាផ្លែពោត។ បើយើងមានមេត្តាដោយភាល្ងង់ខ្លៅ នឹងបានផលមកវិញដូចរឿង អ្នកបររទេះ និងក្រពើដាច់ទឹក ក្នុងល្បើកខ្មែរ បានប្រដៅទុកមកដូច្នេះដែរ។ ចុះបើ ស្តេចសីហនុ ដែលចិញ្ចឹមក្រពើយួន លទ្ធផលបានមកវិញ វាដូចខ្មែរយើងសព្វថ្ងៃនេះ។ គឺពេលយួនមានកម្លាំងហក់មកខាំ ត្របាក់ក្បាលខ្មែរយ៉ាងហ្នឹង។ ម្លឹងហើយ ស្តេចនេះ នៅតែពោលទាំងងងើលបែបឡប់សតិ ដោយគ្មានអៀនខ្មាស់ គ្មានវិចារណញ្ញាណជាមនុស្សបន្តិចសោះ នៅចំពោះមុខហ្វូងនិស្សិត នាឆ្នាំ១៩៩១ ឯសាលាភូមិន្ទរដ្ឋបាលក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញថា ពួកសាធារណរដ្ឋចេះតែចោទថា យួនៗ ខ្ញុំគ្រាន់តែជួយយួន រំដោះទឹកដីគេសោះ (រំដោះខ្មែរកម្ពុជាក្រោមពី យួនខាងត្បូង ទៅជារបស់យួនទាំងស្រុង) ពួកសាធារណរដ្ឋចោទខ្ញុំថា ក្បត់ជាតិដែរ។ នេះជាសម្តំលីលាបែបមនុស្សក្បត់ជាតិ ដែលសម្បជញ្ញៈជាមនុស្ស។

ខ្មែរស្លាប់ ៣លាននាក់ មិនមែនជារឿងចៃដន្យ ឬខ្មែរត្រូវតែរងទុក្ខទោស តាមពុទ្ធទំនាយឡើយ។ តែវាជា កំហុសរបស់អ្នកដឹកនាំ គឺស្តេច សីហនុ នេះឯងយ៉ាងប្រាកដ។ ទិសដៅព្រះពុទ្ធអង្គ ស្វែងរកការត្រាស់ដឹង ដើម្បីរកផ្លូវជួយសត្វលោក ឱ្យរួចផុតទុក្ខសោក ភាពអវិជ្ជាផ្សេងៗ។ ព្រះអង្គពុំបានដាក់ទំនាយទោសទណ្ឌ ជាតិ សាសន៍ណាឡើយ។ រឿងពុទ្ធទំនាយអាចជាកលល្បិច ខាងចិត្តសាស្រ្តមួយរបស់យួន តាក់តែងឡើងដើម្បីធ្វើឱ្យខ្មែរ សង្ឃឹមមេឃ សង្ឃឹមផ្កាយ និងធ្វើឱ្យខ្មែរអស់ជំនឿលើមាគ៌ារបស់ព្រះពុទ្ធអង្គ ដែលជាមាគ៌ាចាក់គ្រឹះក្នុងសង្គមខ្មែរ រាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយ និងក៏ជាមាគ៌ា ដែលធ្លាប់នាំខ្មែរឱ្យក្លាយជាចក្រភពមួយដ៏អស្ចារ្យ ក្រោមការដឹកនាំដ៏ឆ្លៀវឆ្លាតរបស់ ពូជពង្ស វរ្ម័ន ដូចជា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ជាដើម។ ដោយសារពុទ្ធសាសនានេះដែរ ដែលធ្វើឱ្យខ្មែរអាចឈ្នះ នឹងទម្ងន់ជាន់ឈ្លី ប៉ុនប៉ងរំលាយអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ ពីអាណានិគមបារាំង ឱ្យនៅគង់វង្ស សម្រាប់កូនខ្មែររហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ជាក់ស្តែងជាងនេះ ដោយសារព្រះពុទ្ធសាសនានេះឯង ដែលធ្វើឱ្យយួន មិនអាចរំលាយឆន្ទៈជាតិនិយមខ្មែរក្រោម បានងាយៗតាមទំនើងចិត្តវា។ មានគាម៌ាផ្អែកលើ ការពិត (សច្ចៈ) នេះហើយ ជាមាគ៌ា ខ្មែរសម័យចក្រភពអង្គរ និងអាមេរិកប្រកាន់យក។

ឱកូនខ្មែរអើយ សូមអ្នកសម្លឹងមើលប្រាង្គប្រាសាទទាំងឡាយ នៅដេរដាសពាសពេញទឹកដីនៃជ្រោយសុវណ្ណភូមិនេះ មានប្រាសាទអង្គរ ជាស្នូលដួងព្រលឹងរបស់ខ្មែរ ជាសក្ខីនៃ ទឹកដីចក្រភពដ៏ធំល្វឹងល្វើយ និងអតីតកាល ដ៏រុងរឿងអស្ចារ្យ គ្មានប្រៀបរបស់ខ្មែរ នាសម័យអង្គរ (ក្នុងរជ្ជកាល ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២, សូរ្យវរ្ម័នទី១-ទី២, ជ័យវរ្ម័នទី៧)។ តែឥឡូវនេះ គូរឱ្យសង្វេគហួសនិស្ស័យ ប្រាង្គប្រាសាទដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃយ៉ាងល្អប្រណិតទាំងនេះ ត្រូវស្ថិតនៅក្រោមចោរយួនទៅវិញ នាពេលបច្ចុប្បន្ន (សុខ គង់  អតីតទាហានយួន A50 ) ដែលកំពុងតែធ្វើអាជីវកម្ម លើអច្ឆរិយវត្ថុ ជាព្រលឹងដូនតាខ្មែរ តែពួកក្បត់ ហ៊ុន សែន មិនដែលនឹកខ្វល់ខ្វាយទាល់តែសោះ ទុកឱ្យខ្មែររស់ក្នុងអន្លង់ អត់ឃ្លាន ល្ងង់ខ្លៅ ភ័យខ្លាច។

អ្នកនិពន្ធខិតខំសរសេរ និងស្រាវជ្រាវតាមចំណេះដឹងបន្តិចបន្តួច ក្នុងពេលដែលរួចផុតពីគោលដៅតាមសម្លាប់ របស់ឆ្កែបម្រើយួន និងបក្សពួក ហ៊ុន សែន។ តែទោះជារងនូវការតាមប្រម៉ាញ់យ៉ាងណាក្តី សេចក្តីព្យាយាមចងក្រងនេះ អ្នកនិពន្ធមានបំណងតែមួយគត់ ចង់ឱ្យកូនខ្មែរទាំងអស់ ភ្ញាក់រឮក កុំខ្លាចរអាសេចក្តីស្លាប់ ខិតខំរៀនសូត្រ សិក្សាប្រវត្តិសាស្រ្តពិតរបស់ខ្មែរ ហើយក្រោកឈរឡើងធ្វើការតស៊ូការពារប្រទេសជាតិ កុំឱ្យរលាយបាត់បង់ទៅ ក្នុងដៃចោរយួនស័យសាសន៍ ដែលមានអាយ៉ង ហ៊ុន សែន ជាឆ្កែបម្រើ។ សេចក្តីស្លាប់មានមានចំពោះមនុស្សគ្រប់រូប គ្មាននរណាម្នាក់អាចជៀសផុតឡើយ តែបើយើងហ៊ានលះបង់ជីវិត ហ៊ានស្លាប់ដើម្បីប្រយោជន៍ខ្មែរ ជាការស្លាប់ក្នុងកិត្តិយស។ យើងស្តាប់ពិតមែន តែកេរ្តិ៍ឈ្មោះយើងមិនស្លាប់ឡើយ នឹងរស់នៅជាអមតៈ ក្រអូបពីរោះរណ្ដំ ក្នុងចិត្តគំនិត ស្មារតី ដួងព្រលឹង អារម្មណ៍កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយជារៀងដរាបមិនសោះសូន្យជានិច្ចគ្រប់ជំនាន់។ ខ្មែរគ្រប់រូបនឹងយកតម្រាប់តាមគំរូវីរភាពដ៏ប្រពៃ ដើរតាមលំអានដ៏ល្អរបស់យើងនេះ ជាក់ជាមិនខានជារៀងរហូត។ តាមទ្រឹស្តីព្រះពុទ្ធសាសនា ជនទាំងឡាយ ដែលធ្វើទានដល់ប្រយោជន៍សាធារណៈ រមែងទទូលផលបុណ្យកុសលយ៉ាងច្រើនលេសលប់ ជាអនេកអនន្តជាងការធ្វើទាន ដោយចំពោះទៅលើបុគ្គល មានន័យថា វីរកម្មរបស់យើង ដែលបានលះបង់អាយុជីវិត ពេលវេលា ធនធាន និងសេចក្តីសុចផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីការពារថែរក្សាភាពរស់រានគង់វង្ស ការរីកចម្រើន នៃសង្គមខ្មែរ( ប្រយោជន៍សាធារណៈ) រមែងទទួលផលបុណ្យយ៉ាងឥតគណនា និងបានទៅកើតសោយសុខ យ៉ាងប្រសើរខ្ពង់ខ្ពស់ នៅអនាគតជាតិយ៉ាងប្រាកដ។ ការស្លាប់បែបនេះ ទោះជាកើតស្លាប់ ១០០ជាតិទៀត ក៏យើងជាខ្មែរ នៅតែពេញចិត្តស្លាប់។ វីរបុរសខ្មែរយើង ច្រើនរាប់មិនអស់ បានបូជាជីវិតដើម្បីការពារជាតិ ទឹកដីខ្មែរឱ្យគង់វង្សដល់បច្ចុប្បន្ន មានជាអាទិ៍ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២, សូរ្យវរ្ម័នទី១-ទី២, ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧, ព្រះបាទអង្គដួង, ឧញ្ញ៉ា ក្រឡាហោម គង់, ឧកញ៉ា សឺន គុយ, ស៊ឹង ង៉ុកថាញ់, ប៉ាង ខាត់, ប៉ាច ឈឺន, នួន ឌួង, ប៉ុណ្ណ ច័ន្ទម៉ុល, អាចារ្យ ហែម ចៀវ, អាចារ្យ ពោរកំបោរ, សម្តេច សង្ឃរាជ ជូន ណាត, អៀវ កើស, យុត្តិវង្ស, ព្រាប អុិន, ព្រះតេជព្រះគុណ សម ប៉ុនធឿន, ជាដើម។ល។ 

ខ្មែរភាគច្រើនមើលមិនដឹង ប្រឹងគិតមិនយល់ ខំសម្គាល់ក៏មិនឃើញ បានដោយងាយឡើយ នូវកលល្បិច ខ្មៅក្រខ្វក់ ដែលយួន បានរៀបចំសម្លាប់បំផុតពូជខ្មែរ។ ក្នុងរាជក្សត្រី អង្គម៉ី (១៨៣៥-១៨៤១) មេទ័ពយួន ឈ្មោះ ទ្រឿង មិញយ៉ាង បានប្រើវិធីក្តៅ រំលាយពូជសាសន៍ខ្មែរ តែមិនបានសម្រេច។ សតវត្សរ៍ទី១៨ យួនបានប្រើស្រី ជាធ្លាក់ទាក់ស្តេច ជ័យជេដ្ឋា លេបយកទឹកដីខ្មែរក្រោមអស់មួយភាគធំ។ សតវត្សរ៍ទី២០ យួន ហូ ជីមិញ បានប្តូរយុត្តិសាស្រ្ត ពីការប្រើវិធីក្តៅ មកប្រើវិធីត្រជាក់ដ៏ប្រកបដោយពិសពុល ដោយយកលទ្ធិកុម្មុយនីស្តជាមធ្យោបាយ លេបត្របាក់ប្រទេសខ្មែរជាបន្ត។ ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ ក្រោមលេសថា ជួយរំដោះខ្មែរពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ យួនបានឈ្លានពានទឹកដីខ្មែរ ប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិខ្មែរអស់អស់ បន្សល់ទុកតែសម្បកប្រទេស។ យួនលើកបន្តុបជនកង្វាក់ ហ៊ុន សែន ល្មោភអំណាច ក្បត់ជាតិ ឱ្យធ្វើការបម្រើផលប្រយោជន៍វា ដើម្បីសម្រេចគោលដៅចុងក្រោយ លេបបង្ហើយទឹកដីខ្មែរ ដូចយួនធ្លាប់លេបយក ប្រទេសចម្ប៉ា និងដីខ្មែរកម្ពុជាក្រោមជាដើម។

កលល្បិច ដ៏ស្មុគស្មាញទាំងនេះ ត្រូវបានអាយ៉ង ហ៊ុន សែន កំពុងតែអនុវត្តសព្វថ្ងៃតាមបញ្ជា យួនចៅហ្វាយវា។ វាប្រើគ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីពង្វក់ខ្មែរ ឱ្យងាប់ស្មារតីជាតិ នឹកស្មានថាប្រទេសជាតិ មានសន្តិភាព តែជាសន្តិភាព ស្ថិតនៅមាត់ជ្រោះមរណៈ ពូជសាសន៍ខ្មែរទាំងមូល នឹងត្រូវរលាយសាបសូន្យ។ យួន ហ៊ុន សែន ពង្វក់ខ្មែរឱ្យវក់វង្វេងនឹងថ្នាំញៀន ល្បែង ស្រី ស្រា អំពើពាលាអាវ៉ាសែផ្សេងៗ ការសប្បាយហ៊ឺហា ងប់ងល់ នឹងមាសប្រាក់ សម្ភារៈ បុណ្យស័ក្តិ មុខមាត់អួតគ្នា។ តែជាអំនួតប្រហោងក្នុង ជាភាពភ្លើតភ្លើន នៅមាត់រណ្ដៅមរណៈ។ ធ្វើឱ្យខ្មែរបាត់ក្តីសង្ឃឹម បាត់ជំនឿលើសេចក្តីល្អ លើភាពត្រឹមត្រូវ លើការចេះដឹង លើគំនិតបញ្ញាស្មារតី សមត្ថភាពខ្មែរខ្លួនឯង ដែលមាតុភូមិ ពន្ធុពង្សខ្មែរ បានផ្តល់ឱ្យពីកំណើត។ វញ៉ាំងឱ្យខ្មែរមានតែគំនិតពឹងផ្អែកលើចោរយួន ដោយភ្លេចសេចក្តីស្លាប់។ វាធ្វើឱ្យសង្គមខ្មែរ ប្រែពីសទៅជាខ្មៅ ពីល្អទៅជាអាក្រក់ ពីចោរទៅជាឧកញ៉ា ពីភាពជាជនក្បត់ជាតិ លាបលនពណ៌ជាអ្នកមានបុណ្យអំណាច។ ពីបាតដៃប្រឡាក់ឈាម រស់ក្នុងថ្លុកទុក្ខទារុណ្ឌខ្មែរ ស្រោបដោយស្រោមទេវតា ក្រឡៃពង្សាវតាខ្មែរ ឱ្យប្រាសចាកការពិត។ ជាហេតុញ៉ាំងឱ្យខ្មែរ ជំនាន់ក្រោយ វង្វេងវង្វាន់ រកខុសត្រូវមិនឃើញ។ កលល្បិចបែបនេះ យួនបានអនុវត្តិតាំងតែ សម័យរាជស្តេច សីហនុទី១ (ជ័យវរ្ម័នទី៩) មកម្លេះ តរហូតមកដល់នាយត្រសក់ផ្អែម (ប្រហែល សៀម ជាអ្នករៀបចំ) និងសព្វថ្ងៃនេះឯង។ សូមមេត្តាអានសម្អិតក្នុងសៀវភៅ ទស្សនវិជ្ជានយោបាយ របស់លោក សាស្ត្រាចារ្យ ទៀង ណារិទ្ធ និងស្តាប់ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ដែលផ្សាយដោយវិទ្យុអាស៊ីសេរី ភាគ២២ ដល់ភាគ២៤។

នៅទីបញ្ចប់ អ្នកនិពន្ធសូមរំឮកដល់គុណបុព្វបុរសខ្មែរ វីរបុរសខ្មែរ វីរនារី ព្រលឹងអ្នកស្នេហាជាតិទាំងអស់ ដែលបានធ្វើពលីកម្មដើម្បីភាពរស់រាន គង់វង្សនៃជាតិ សាសនា ប្រជាជាតិខ្មែរទាំងអស់ ចូលមកសណ្ឋិត ក្នុងដួងព្រលឹងវិញ្ញាណកូនខ្មែរគ្រប់រូប ឱ្យភ្ញាក់រឮក មើលឃើញផ្លូវត្រូវ មានស្មារតីក្លាហានអង់អាចក្រោកឈរឡើងពួតដៃគ្នា ជួយរំដោះ ការពារ មាតុភូមិខ្មែរ ដ៏ជាទីស្រលាញ់លើសជីវិតនៃយើង ឱ្យរួចផុតពីក្រញ៉ាំចោរយួន និងពួកអាយ៉ងក្បត់ជាតិ ដែលមានចេតនាយ៉ាងគឃ្លើនក្នុងការរំលោភរំលាយពូជពង្សខ្មែរ និងលេបយកទឹកដីខ្មែរ នាពេលបច្ចុប្បន្ន តាមរយៈអាណានិគមយួនបែបថ្មីនេះ។

សូមចុចត្រង់នេះដើម្បីទាញយក  PDF